Sivas Kongresi(4 – 11 Eylül 1919)

Amasya Genelgesi ile açıklanan kararlardan biri Anadolu’nun en güvenli yeri olarak görülen Sivas’ta hemen “millî bir kongrenin” toplanması kararıydı. Sivas Kongresi, 4 Eylül 1919 – 11 Eylül 1919 tarihleri arasında toplanmıştır.

Kongre Başkanı Mustafa Kemal, yaptığı konuşmada Millî Mücadele’nin nedenini açıklamıştır: “İtilâf Devletleri‘nin haksızlıkları ve hükümeti merkeziyenin zaaf ve acizliği karşısında milletimiz varlığını ispat ve fiilî saldırılara karşı namus ve istiklalini fiilen müdafaa kararını vermek mecburiyetinde kaldı.”

Sivas Kongresi’nin dördüncü gününde Erzurum Kongresi Tüzüğü’nün metni görüşülmüş, buradaki temel esaslar aynen kabul edilmiş ancak bazı değişiklikler yapılmıştır. Büyük önder Atatürk bu değişikliklerin en önemlilerini sıralamıştır:

– Şarkî Anadolu Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti’nin adı Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti olmuştur.

– “Heyet-i Temsiliye bütün şarkî Anadolu’yu temsil eder” yerine “Heyet-i Temsiliye bütün vatanı temsil eder” denilmiş, Temsil Heyeti üyelerine altı kişi daha eklenmiştir.

– Her türlü işgal ve müdahaleye karşı topyekûn savunma ve direnme ilkesi daha açık ifade edilmiştir.

– Erzurum Kongresi Tüzüğü’ndeki doğu illeri anlamına gelen “buraları” sözü yerine “yurdumuzun herhangi bir parçası” şeklinde genel kayıt konulmuş, Osmanlı Hükûmetinin yabancı devletlerin baskısı karşısında yurdumuzun herhangi bir parçasını bırakmak zorunda kaldığı anlaşılırsa idarî, siyasî, askerî tedbirlerin alınacağı vurgulanmıştır.

Atatürk’ün deyişiyle “Sivas Kongresi’ni baltalama teşebbüsleri” olmuş, her türlü güçlük ve tehlikeye rağmen Kongre görüşmeleri tamamlanmış, alınan ulusal kararların uygulanmasına girişilmiş, öncelikle bütün millî cemiyetler ve reddi ilhak heyetleri “Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti” adıyla birleştirilmiş, bütün memleketi kapsayan Kongre Bildirisi ve Millî Teşkilat Tüzüğü bastırılarak her yere dağıtılmıştır.

Büyük önder Atatürk, Sivas Kongresi’nin ulusal niteliğini 24 Nisan 1920 tarihli TBMM konuşmasında şöyle özetlemiştir:

“Erzurum Kongresi’nden sonra 4 Eylül’de Sivas‘ta umumi bir kongre oldu. Erzurum Kongresi yalnız şarkî Anadolu‘yu temsil etmiş oluyordu. Sivas‘ta garbî Anadolu’dan ve Rumeli’den de temsilciler gelmiş olmakla artık vatanın genelini, Anadolu ve Rumeli‘de yaşayan bütün millettaşlarımızın görüşünü teyit etmiş oluyorlardı. Sivas Kongresi, Erzurum Kongresi’nde tespit edilen esasları aynen kabul etmiş, yalnız ismini genişletmekle kalmamıştır, bütün Anadolu ve Rumeli‘yi kapsayan birlik ve millî dayanışma temin edilmişti.”

Sivas Kongresi kararları, ulusal egemenliğe dayanan tam bağımsız Türkiye Cumhuriyeti Devleti’nin temellerini oluşturan en önemli belgelerden biridir.

Bütün yurtta birlik ve ulusal dayanışmayı sağlayan Sivas Kongresi’nin 104. yıl dönümü kutlu olsun.